Özet: Bu çalışma, Türkiye’nin mevcut Sosyo- Ekonomik ve Politik yapısını ve geleceğini, Théodore Géricault’nun “Medusa’nın Salı” (1819) tablosu üzerinden alegorik bir şekilde değerlendirmektedir. Kurumsal çöküş, toplumsal kutuplaşma, umut yorgunluğu ve yeniden inşa ihtiyacı gibi temel başlıklar etrafında, Türkiye’nin hem bugünü hem de olası gelecek senaryoları analiz edilmektedir. Türkiye’nin içinde bulunduğu sosyo-politik atmosferi analiz etmeyi amaçlamaktadır. Medusa’nın Salı tablosu, sadece bir sanat eseri değil; devleti yönetenlerin hatalı kararlarının halk üzerindeki yıkıcı etkilerini gösteren tarihsel bir alegoridir. Bu çalışma, söz konusu tabloyu metaforik bir zemin olarak kullanarak Sal, çöken sistemleri, liyakat eksikliğini ve toplumsal çaresizliği simgelerken, bu benzetme üzerinden mevcut ekonomik krizin, siyasal kutuplaşmanın ve kurumsal yıpranmanın etkileri değerlendirilmektedir. Aynı zamanda, geleceğe dair ihtimaller de bu metafor üzerinden tartışılmaktadır Türkiye’nin mevcut durumu ve muhtemel geleceğini analiz etmektedir...
Anahtar Kelimeler: Medusa’nın Salı, Türkiye siyaseti, sosyo-politik analiz, alegori, toplumsal dönüşüm metafor analizi, ekonomik kriz, temsil krizi, , siyasal otoriterlik, toplumsal hareketler
İlk söz:Bir ülkenin başı dönmüş geçmişiyle, taştan geleceği arasındaki puslu geçiş yolları…
1. Giriş
1816 yılında Fransız fırkateyni Méduse’ün batması ve hayatta kalanların sal uzerinde verdiği hayatta kalma savaşı, Théodore Géricault tarafından tarihe geçecek bir sanat eserine dönüştürülmüştür. “Medusa’nın Salı”, yalnızca bir deniz felaketinin tasviri değil; aynı zamanda çökmüş bir devlet yapısının, iktidarın sorumsuzluğunun ve halkın terk edilişinin metaforudur. Bu çalışma, Türkiye’nin bugün içinde bulunduğu Sosyo- Ekonomik ve Politik iklimi bu sanat eserinin üzerinden yeniden okumayı amaçlamaktadır.Kuramsal Arka Plan ve Yöntem olarak bu makale, metafor analizinde Lakoff ve Johnson’ın kavramsal metafor teorisini temel almakta; sosyolojik bağlamda Mills’in “sosyolojik tahayyül” kavramından, siyaset teorisinde ise Gramsci’nin hegemonya kuramından yararlanmaktadır. Ayrıca Girard’ın “günah keçisi” modeli, kriz anlarındaki toplumsal hedef gösterme pratiklerini anlamlandırmada kullanılmıştır. Metodolojik olarak eleştirisel betimleme yöntemi benimsenmiş, tabloda yer alan imgelerle Türkiye’nin yapısal sorunları arasında metaforik bir korelasyon kurulmuştur.
1. Ekonomik Durağanlık ve Kriz: Salın BatışıMedusa’nın Salı\u201ndaki ana tema, bir yönetimsel beceriksizlik sonucu halkın kaderine terk edilmesidir. Türkiye’de de benzer bir biçimde, ekonomik göstergeler güven kaybına işaret etmektedir. Enflasyon oranlarının yüksek seyretmesi, işsizlik oranlarındaki artış ve TL’nin değer kaybı, salın çürümeye başladığını göstermektedir.[1]
2. Kurumsal Çöküş ,Siyasal Kutuplaşma: Batık Bir Geminin Anatomisi
Yönetenlerle Yönetilenler Arasında Derin Yarıklar. Salıdaki insanlar arasındaki kaotik ilişkiler, Türkiye’deki siyasal kutuplaşmanın yansımasıdır. Toplumun farklı kesimleri arasındaki empati kaybı, muhalefetin bastırılması ve medya kontrolü, toplumsal uzlaşı zemininin daraldığını göstermektedir.[2]
Medusa fırkateyninin batmasında, liyakatsizlik, yetersiz liderlik ve kolonyal kibir belirleyici rol oynamıştı. Bugün Türkiye’de benzer şekilde adalet, eğitim, medya ve kamu yönetimi gibi temel kurumların içi boşaltılmış, siyasi sadakat liyakatin önüne geçmiştir (Keyman, 2020; Çarkoğlu, 2021).
Kurumlara duyulan güvenin azalmaması, bireylerin devlete olan aidiyet duygusunu zedelemekte ve toplumsal uzlaşıyı zayıflatmaktadır (Yılmaz, 2022).
3. Toplumsal Kutuplaşma: Salda Herkes Aynı Yerde Ama Ayrı Evrenlerde
Adaletin Taş KesilmesiMedusa’nın bakışı, taşlaşma metaforu olarak yargı bağımsızlığı ve hukuk devleti ilkelerinin zedelenmesini simgeler. Türkiye’de yargının siyasi etkiden arındırılamaması, demokrasinin taşlaşmasına işaret etmektedir.[3]
Medusa’nın salı, uğrağını kaybetmiş bir topluluğu simgeler. Türkiye’de toplumsal yapı, siyasi, mezhepsel ve etnik çizgilerle keskin şekilde ayrışmış; çok katmanlı bir kutuplaşma doğmuştur (Ağır, 2021). Bu durum, ortak bir toplumsal tahayyülü imkansızlaştırmakta, birlikte yaşama iradesini zayıflatmaktadır.
Salın üzerindeki bireyler gibi, herkes aynı ekonomik ve siyasal fırtınanın içindedir ancak deneyimler ve imtiyazlar birbirinden çok farklıdır.. Medusa’nın Salı ve Alegorik Görüntüler Üzerinden Türkiye2yi aşağıda ki şekilde analiz etmek mümkündür.
3.1. Alt Güverte: Sosyo-Ekonomik Çöküş
Tablonun alt kısmında yer alan ölü bedenler, sistemin en alt katmanındaki emekçilerin, yoksulların ve görünmeyenlerin metaforik temsili olarak okunabilir. Son yıllarda Türkiye’de artan gelir adaletsizliği, enflasyonun ezici etkisi, çalışma koşullarındaki esneklik adı altındaki güvencesizlik bu figürlerle ilişkilendirilebilir. OECD verilerine göre, Türkiye gelir eşitsizliği açısından en kötü durumdaki ülkeler arasındadır.
3.2. Orta Katman: Siyasal Temsil Krizi
Medusa’nın Salı’ndaki can havliyle hayatta kalmaya çalışan figürler, Türkiye’deki siyasal elitin dağılan meşruiyet zemini üzerinde verdiği meşrulaştırma mücadelesini andırır. Seçim sistemine duyulan güvenin azalması, parti içi demokrasinin gerilemesi, hukukun siyasallaşması gibi olgular bu orta katmandaki kaotik dengenin parçalarıdır. Bu durum, Gramsci’nin “eskilerin öldüğü ama yenilerin doğamadığı” hegemonik krize işaret eder.
3.3. Zirve ve Ufuk: Toplumsal Direniş ve Umut Tablonun en üst katmanında, uzaklardaki bir gemiye el sallayan figürler bulunur. Bu figürler, alternatif politik bilinç geliştiren genç kuşakları, feminizm ve ekoloji hareketlerini, yerel demokrasi girişimlerini temsil eder. Z kuşağının bireyselci ama eleştirisel siyasal tutumu; dijital alanları kamusallığa dönüştürme pratikleri, bu umut figürleriyle özdeşleştirilebilir
4. Umut Yorgunluğu,Umut ve Alternatif Olasılıklar: Ufukta Beliren Gemi
Ufukta Beliren GemiMedusa’nın Salı’nda, ufukta bir geminin belirişi umudu temsil eder. Türkiye için bu umut, sivil toplumun yeniden canlanması, yerel yönetimlerin demokratik potansiyeli ve yeni siyasal aktörlerin çıkışlarıdır. Genç kuşağın artan siyasi farkındalığı ve teknolojiyi etkin kullanması bu anlamda belirleyici olabilir.[4]
Tablonun en dikkat çekici öğelerinden biri, uzaklarda görülen ancak kesinliği bilinmeyen bir kurtarma gemisidir. Bu imge, Türkiye toplumunun sürekli “kurtuluş” vaadiyle avunmasına, ancak gerçekte hiçbir şeyin değişmemesine dair alegorik bir anlam taşır (Kalaycıoğlu, 2019).
Seçim döngüleri, reform vaatleri ve lider figürleri halkın umudunu taze tutmakta ama bu umutlar sık sık yıkım ve hayal kırıklığıyla sonuçlanmaktadır.
5. Türkiye’nin Gelecek Perspektifi: Tabloyu Tersine Çevirmek, Yeni Bir Kara mı, Derin Bir Fırtına mı? Géricault’nun tablosunda kurtuluş umudu, ancak ortak eylem ve hedefle mücadele edenlerin dayanışmasıyla mümkün hale gelir. Türkiye’de de ekonomik istikrar, demokratik normalleşme ve toplumsal barış, çoğulculuk temelinde yeniden inşa edilmelidir. Bu bağlamda, yeni bir anayasa tartışmasının şekli kadar içeriği de önemlidir: hak ve özgürlükleri güvence altına alan, yargı bağımsızlığını temin eden ve sosyal adaleti önceleyen bir siyasal mutabakat gereklidir
Bu çalışma, “Medusa’nın Salı”nı yalnızca bir metafor olarak kullanmakla kalmayıp, aynı zamanda toplumsal ve siyasal yeniden inşanın gerekliliğine işaret etmektedir. Kurumsal şeffaflık, hukukun üstünlüğü, eğitimde niteliksel dönüşümler ve medyada çoğulculuk gibi ilkeler, Türkiye’nin geleceğine yön verebilir (TASPAM, 2023).
Sonuç : Medusa’nın Salı, bir yönetim krizinin, kurumsal çöküşün ve toplumsal çaresizliğin sembolü olarak Türkiye’nin sosyo-politik durumuna dair çarpıcı bir metafor sunmaktadır. Ancak tarihsel sürekliğin gösterdiği gibi, salın üzerindekiler ya karaya çıkar ya da denizde kaybolur. Nihayetinde, bu metaforun nihai sonucu, toplumun hakikatle yüzleşme cesaretine ve yönetim erkinin sorumluluk bilincine bağlıdır.
“Medusa’nın Salı”, sadece geçmişin bir trajedisini değil, bugünün krizlerini ve yarının muhtemel senaryolarını içeren derin bir metafor olarak okunabilir. Türkiye, bu salda hem kaptan, hem yolcu, hem de rotasız bir sığınmacı konumundadır. Kurtuluşun koşulları, sadece yapısal reformlarda değil, aynı zamanda toplumsal hayal gücü ve dayanışma etiğinde gizlidir.
“Medusa’nın Salı”, bir çöküşü anlatırken aynı zamanda bir uyarı işareti sunar: şayet toplumsal refleksler, kurumsal şeffaflık ve siyasal etik yeniden inşa edilmezse, gelecek, bugünün daha karanlık bir tekrarı olabilir. Ancak bu metaforik sal, aynı zamanda yeni bir “inşaa” fırsatı da sunmaktadır. Türkiye, bu tablonun mahkûmu değil, ressamı olabilir…Türkiye’nin sorunu demokrasi ve ekonomideki çöküştür. Bunu öne çıkarması gereken muhalefet isim üzerinde fayda sağlama amacında Mitinglerde kimse parti içindeki isimleri duymak istemiyor Muhalefet makro fotoğrafa bakmalı, halkın taleplerini törpüleme girişiminden vazgeçmelidir…Medusa’nın Salı’nın tüm bölümlerini https://bit.ly/42OYzen özellikle “Ana Muhalefete” oy verenlere izletmek lazım. Gideni ve gelmekte olanı anlamadan, izleyici rolünde yaşayarak değiştirilebilcek bir ülke yok…
Kaynakça
Ağır, A. (2021). Türkiye’de toplumsal kutuplaşma ve siyasal katılım. Siyasal Bilgiler Dergisi, 45(2), 100–118.
Çarkoğlu, A. (2021). Kurumsal erozyon ve siyasal liyakatsizlik. Türkiye Sosyal Araştırmalar Yıllığı, 12(3), 75–91.
Human Rights Watch. (2023). Turkey: Annual Human Rights Report. https://www.hrw.org
IMF. (2024). World Economic Outlook Report. https://www.imf.org
Kalaycıoğlu, E. (2019). Türkiye’de Siyasal Davranışlar. İstanbul: İletim Yayınları.
Keyman, E. F. (2020). Yeni otoriterlik ve Türkiye. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 17(66), 5–24.
Keyman, E. F. (2021). Türkiye’de Gençlik, Siyaset ve Değişim. Sabancı Üniversitesi Yayınları.
TASPAM. (2023). Türkiye’de Kurumsal Reformlar ve Gelecek Senaryoları. Ankara: TASPAM Yayınları.
Yılmaz, İ. (2022). Güven krizi ve kamusal alan. Toplum ve Bilim, 157(1), 33–52.
Freedom House. (2023). Freedom in the World Report: Turkey. https://freedomhouse.org/country/turkey
Girard, R. (1986). The Scapegoat. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
Gramsci, A. (1971). Selections from the Prison Notebooks. New York: International Publishers.
Kandiyoti, D. (2020). Gender, authoritarianism and resistance in Turkey. South Atlantic Quarterly, 119(3), 613–623.
Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors We Live By. Chicago: University of Chicago Press.
Mills, C. W. (1959). The Sociological Imagination. New York: Oxford University Press.
OECD. (2023). Income Inequality Data. https://data.oecd.org/inequality/income-inequality.htm
Şen, A. (2022). Yeni nesil politik bilinç ve gençlik hareketleri. Alternatif Politika, 14(2), 114–132.
